Split

Split

Chấm điểm: 3/4.

Người viết: Christy Lemire.

Khởi chiếu tại Việt Nam từ 17/02/2017.

Khi xem một bộ phim của M. Night Shyamalan, khán giả song song và đồng thời để mắt tìm điểm thắt nút tất yếu của phim. Kiểu thắt nút này đã trở thành lệ với mỗi bộ phim của đạo diễn kiêm biên kịch Shyamalan, kể từ khi tác phẩm đầu tay nổi như cồn The Sixth Sense - Giác quan thứ sáu ra mắt gần hai thập kỉ trước. Ta tự hỏi: Ông sẽ làm ta bất ngờ bằng cách nào đây? Ta nên tìm kiếm những manh mối gì? Nút thắt lần này liệu có hiệu quả hay không? 

Xét tới những nỗ lực tầm tầm như The Village, Lady in the Water hay những lần chệch khỏi quỹ đạo như The Last Airbender và After Earth vô vị, không hề mang chút dấu ấn nào của Shyamalan, thì với câu hỏi cuối ở trên, câu trả lời thường là “Không hẳn”. Thế nên, bộ phim mới nhất của ông mang tên Split - Tách biệt đã đánh dấu một sự trở lại đầy cảm xúc. Một phim kinh dị thuần túy hiếm hoi của Shyamalan, cũng là một lời nhắc nhớ ấn tượng về trình độ kĩ thuật thượng thừa của ông. Tay nghề quay phim xuất chúng của Shyamalan được phô diễn trọn vẹn, bắt nguồn từ niềm yêu kính trọn đời ông dành cho Alfred Hitchcock, bao gồm cả việc chính mình thủ một vai diễn khách mời như thường lệ. Và dù  phim không có nút thắt lớn nào, thì điểm thắt nút vẫn là một trong những phần thú vị nhất của Split.

Cách kể chuyện cũng như tiết tấu của Splitkhá gọn và căngso với phong cách gần đây của Shyamalan. Mặc cho thời lượng đến gần hai tiếng, mạch phim như luôn luôn tiến triển, kể cả khi dẫn những cảnh hồi tưởng để cung cấp cho người xem những góc nhìn khác nhau.

Shyamalan dường như luôn giàu năng lượng, dù cho ông đang trong hoàn cảnh khó khăn. Thành công của phim phần nhiều nhờ vào diễn xuất thiên tài của James McAvoy trong vai một kẻ bắt cóc tên Kevin mang trong mình đến 23 nhân cách khác nhau.

Từ gã thợ bảo trì Dennis bị chứng rối loạn ám ảnh cưỡng chế đến cậu nhóc chín tuổi Hedwig nghịch ngợm, từ bà Patricia người Anh ra vẻ đoan chính đến anh chàng fashionista Barry người New York bảnh chọe, McAvoy thổi hồn vào tất cả những nhân vật này theo một cách tuy phải nói là hơi quá đà nhưng vẫn rất thú vị. Dùcó đôi chỗ hơi “kịch”, nhưng diễn xuất của anh có sự uyển chuyển và chính xác tuyệt vời. Anh phải thực hiện nhiều thay đổi từ lớn tới nhỏ, nhiều khi cùng lúc, một cảnh tượng làm mê mẩn người xem..

James McAvoy vào vai tên sát nhân với 23 nhân cách khác nhau

Cách diễn tả một nội tâm rối ren của McAvoy là hài hước hoá những điều tồi tệ nhưng cũng buồn đến không ngờ. Cho dù bị nhân cách nào điều khiển thì Kevin cũng đáng sợ như nhau; nhưng những chấn thương tâm lý từ lúc bé rõ ràng vẫn còn ám ảnh anh khi đã trưởng thành, những chấn thương đã buộc anh phải hình thành một loạt nhân cách để tự vệ. Một tâm hồn mong manh dễ bị tổn thương dần tự phơi bày ở hồi ba¹, tạo nên một sắc thái hoàn toàn khác khiến khán giả không khỏi rùng mình.

Phim bắt đầu bằng một vụ bắt cóc được Shyamalan dàn dựng hiệu quả và hấp dẫn. Ba nữ sinh trung học lên xe về nhà sau một buổi tiệc sinh nhật ở trung tâm thương mại: Claire và Marcia xinh xắn nói cười luôn miệng (Haley Lu Richardson trong phim The Edge of Seventeenvà Jessica Sula), và một Caseye dè ít nói (Anya Taylor-Joy) được mời đi chỉ vì người ta thấy thương hại cho cô. Nhưng cả ba nhanh chóng nhận ra người ngồi sau vô-lăng không phải bố của Claire mà là Kevin. Hắn lập tức đánh bất tỉnh ba người và lôi họ về sào huyệt tạm bợ của hắn, sâu dưới lòng đất.

Cứ mỗi lần Kevin xuống thăm tù nhân, giọng nói cũng như tính cách của hắn lại thay đổi. Ba cô gái dần nhận ra kẻ bắt cóc bị chứng đa nhân cách, duy chỉ có Casey, người đã trở thành thủ lĩnh nhanh trí củabộ ba, là có gan lân la làm quen với hắn. Màn trình diễn thuyết phục của Taylor-Joy trong các phim The Witch và Morgan đã cho ta thấy rằng, ngay cả khi hoàn toàn bất động thì chỉ với đôi mắt to hình quả hạnh ấy, cô cũng có thể tỏ ra đáng gờm ngang ngửa James McAvoy. Cô nâng nhân vật Casey thoát khỏi ngưỡng một nữ anh hùng điển hình ta thường cổ vũ trong các phim kinh dị, đặc biệt nhờ sự trợ giúp của những cảnh hồi tưởng cho thấy cô đã học được những bản năng sinh tồn bằng cách nào. Các bạn diễn của cô không được ưu ái nhiều đất diễn đến thế, cũng không được chăm chút phần phục trang bằng cô.

Taylor-Joy (trái) trong vai Casey - người duy nhất dám đương đầu với tên sát nhân

Ta cũng hiểu hơn về tình trạng tâm lý của Kevin thông qua các buổi trị liệu hằng ngày mà hắn (hay nói đúng hơn là một nhân cách của hắn) sắp xếp với nhà tâm lý học Fletcher (nữ diễn viên tao nhã và đa cảm Betty Buckley thủ vai). Là một nhà nghiên cứu hàng đầu trong lĩnh vực này, bà tin rằng chứng đa nhân cách không phải là khuyết tật, mà là biểu thị của một bộ não đầy tiềm năng. Những cuộc đối thoại giữa hai người, dù căng thẳng và quyết liệt, là khoảng nghỉ yên bình giữa những thước phim bạo lực.

Chúng cũng giúp ta tìm ra lời giải cho bài toán này (thật ra là nhiều bài toán khác nhau cùng lúc). Đó là câu hỏi Kevin muốn gì ở những cô gái, hay các cô gái sẽ trốn thoát bằng cách nào. Nhưng yếu tố căn bản tạo nên không khí hãi hùng của cả bộ phim lại chính là cách mà các nhân cách tương tác với nhau, thao túng và dọa dẫm nhau, và câu hỏi liệu có hay không một thế lực còn đen tối hơn đang trỗi dậy.

Nhạc phim của West Dylan Thordson và âm thanh rùng rợn được thiết kế chuyên nghiệp góp phần giúp Split trở thành một trải nghiệm sởn gai ốc ngay từ lúc bắt đầu. Tuy nhiên phim hơi chững lại lúc về cuối với những mánh lới và trùng hợp ngẫu nhiên, cũng như với hướng làm phim dễ dãi -khai thác quá mức phần tuổi thơ bất hạnh để tạo cảm xúc rẻ tiền. Tôi vẫn đang đánh vật với những cảm xúc chồng chéo về bộ phim, nhưng tôi biết mình ra về mà vẫn thấy lấn cấn, dù phim rất cuốn hút cả về mặt nội dung và kĩ thuật.

Dù sao đi nữa, Shyamalan tìm lại được chỗ đứng sau chừng ấy năm vẫn là việc đáng mừng. Hãy nán lại đến phút chót để xem ông còn giấu tài phép gì trong tay áo nhé.

----------

Chú thích:

1.      Kịch bản phim thường có bố cục ba hồi: thiết lập, phát triển và hạ màn.

Dịch: Nguyễn Bích Hà.

Hiệu đính: Lê Nguyên Thảo.

Nguồn: http://www.rogerebert.com/reviews/split-2017

Posted in: Dịch thuật,Điện ảnh